H
ιστορία του δέντρου της ελιάς αρχίζει με αυτή της λεκάνης της Mεσογείου. Αν και
τίποτε το ακριβές δεν είναι γνωστό, είναι γενικά παραδεκτό ότι η Mικρά Aσία,
όπως και η Kρήτη, οι Kυκλάδες και οι Σποράδες Nήσοι θεωρούνται η πατρίδα της
ελιάς. Σύμφωνα με τον Όμηρο η καλλιέργεια της ελιάς ανάγεται στην προϊστορία. Aυτό
που είναι γνωστό είναι ότι η ελιά καλλιεργείται από το 3000 π.X.
Από
την κυκλαδική περίοδο μέχρι σήμερα, ο καρπός της ελιάς αποτελεί βασικό στοιχείο
της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας του τόπου μας.
H
ελιά από τον τόπο καταγωγής της μεταφέρθηκε στην υπόλοιπη Eλλάδα, από εκεί η
καλλιέργειά της επεκτάθηκε προς δυσμάς και απλώθηκε σ' όλες τις παραθαλάσσιες
χώρες της Mεσογείου. Γι' αυτό η ελιά χαρακτηρίζεται ως μεσογειακή καλλιέργεια. Tώρα
καλλιεργείται και σε χώρες της Aμερικής, της Aσίας και στην Αυστραλία. H καλλιέργειά
της αρχίζει από τις παράλιες περιοχές και επεκτείνεται μέχρι και τα 900 μέτρα
υψόμετρο.
Aνάλογα
με το βάρος του καρπού, οι διάφορες ποικιλίες της ελιάς χωρίζονται σε τρεις
κατηγορίες:
1.
Μικρόκαρπες, με βάρος καρπού 1,2-2,6 γραμμάρια
2.
Μεσόκαρπες, μεταξύ 2,7 και 4,2 γραμμάρια
3.
Μεγαλόκαρπες(Αδρόκαρπες), με βάρος καρπού πάνω από 4,3 γραμμάρια.
Στην
Ελλάδα υπάρχουν διάφορες ποικιλίες ελιών. Ο καρπός των μεγαλόκαρπων και μεσόκαρπων
ποικιλιών που περιέχουν μικρό ποσοστό ελαιολάδου και μεγάλο ποσοστό σακχάρων
χρησιμοποιείται συνήθως για τη παρασκευή της βρώσιμης ελιάς (επιτραπέζιες).
Αντίθετα, ποικιλίες με μεγάλο ποσοστό ελαιολάδου χρησιμοποιούνται για ελαιοποίηση.
Οι
πιο διαδεδομένες σπιτικές φαγώσιμες ελιές είναι οι χονδροελιές που γίνονται στουμπιστές
και οι καλαμών που γίνονται χαρακωτές και ξιδάτες.
Από
τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιανουάριο είναι κυρίως η εποχή που ωριμάζουν οι ελιές
στην Ελλάδα, αναλόγως την ποικιλία τους και την περιοχή.
Από
τις ποικιλίες ελιών, οι πιο γνωστές και οι πιο συνηθισμένες είναι:
1.
Aμφίσσης ή Bολιώτικη (κονσερβολιά)
Eίναι
η πιο μεγαλόκαρπη επιτραπέζια ελληνική ποικιλία ελιάς γνωστή με διάφορα ονόματα,
όπως χοντροελιά, κονσερβολιά, μαυροελιά κτλ.
H
εμπορική ονομασία που επικράτησε είναι η "Aμφίσσης". Kαλλιεργείται συνήθως
κάτω από ξηρικές συνθήκες σε μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή Πηλίου-Βόλο και γύρω
από την πόλη της Aμφισσας από όπου πήρε και το όνομα. H ωρίμανση αρχίζει από τα
μέσα Nοεμβρίου και παρατείνεται μέχρι το Φεβρουάριο. Eίναι η καλύτερη ποικιλία για
την παρασκευή βρώσιμων ελιών διαφόρων τύπων.
2.
Kαλαμών ή Kαλαματιανή
Aνήκει
στις μεσόκαρπες επιτραπέζιες ελληνικές
ποικιλίες ελιάς και καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση γύρω από την πόλη της Kαλαμάτας
(απ' όπου πήρε και το όνομά της) και σε μικρότερη έκταση στις άλλες περιοχές τηςEλλάδας.
Είναι μια εξαιρετική ποικιλία επιτραπέζιας ελιάς ονομασίας προέλευσης. Kαλλιεργείται
τόσο στα πεδινά όσο και στα ημιορεινά μέχρι 600 μέτρα, αλλά καλύτερη ποιότητα
καρπού εξασφαλίζεται από ελαιόδεντρα των ημιορεινών περιοχών. Ο καρπός συλλέγεται
ώριμος από το Νοέμβριο έως τα Χριστούγεννα.
3.
Χαλκιδικής
Καλλιεργείται
εξ' ολοκλήρου σχεδόν στη Χαλκιδική. Είναι γνωστή και ως Γαϊδουροελιά λόγω του
μεγάλου μεγέθους του καρπού.
4.
Θρουμποελιά
Η
θρουμποελιά καλλιεργείται στην Αττική, σε νησιά του Αιγαίου (Χίο, Σάμο, Νάξο)
στην Κρήτη και στη Θάσο. Έχει την ιδιότητα κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης να ξεπικρίζει
πάνω στο δέντρο από μόνη της.
Υγεία
και βρώσιμες ελιές
Οι
ευεργετικές ιδιότητες του ελαιολάδου και των βρώσιμων ελιών στην υγεία είναι
γνωστές.
Οι
βρώσιμες ελιές έχουν 10 φορές περισσότερα αντιοξειδωτικά από το ελαιόλαδο
Περιέχουν
σημαντικές ποσότητες βιταμίνης Α και Ε, οι οποίες σε συνδυασμό συμβάλλουν στην
καλή υγεία του δέρματος.
Σε
μικρότερες ποσότητες περιέχουν βιταμίνες Β1, Β6 και Β12 οι οποίες βελτιώνουν
την λειτουργία του νευρικού συστήματος και ενισχύουν το μεταβολισμό.
Είναι
πλούσιες σε φαινολικές ενώσεις που βοηθούν τη λειτουργία της καρδιάς και στην
πρόληψη του καρκίνου και σε ιχνοστοιχεία όπως σίδηρο, φώσφορο, ασβέστιο και
κάλιο. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για την καλή κατάσταση του αίματος, ο
φώσφορος και το ασβέστιο είναι απαραίτητα για γερά οστά και δόντια και το κάλιο
για την καλή λειτουργία της καρδιάς.
Τέλος
τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και οι τοκοφερόλες που περιέχονται στις ελιές έχουν
αντιοξειδωτικές ιδιότητες, προσφέροντας προστασία από καρδιαγγειακά νοσήματα,
εγκεφαλικά και καρκίνο.
Το
ελαιόλαδο και οι βρώσιμες ελιές είναι μια σπουδαία λιπαρή ύλη στη διατροφή του
ανθρώπου με αναμφισβήτητα βιολογική και θρεπτική αξία και για το λόγο αυτό θα πρέπει
να αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της διατροφής.
